𝐏𝐀𝐌 𝐎𝐟𝐢𝐬𝐢𝐚𝐥𝐦𝐞𝐧𝐭𝐞 𝐇𝐚𝐥𝐚’𝐨 𝐀𝐛𝐞𝐫𝐭𝐮𝐫𝐚 𝐛𝐚 𝐄𝐱𝐚𝐦𝐞 𝐍𝐚𝐬𝐢𝐨𝐧á𝐥 𝐋𝐞𝐭𝐢𝐯𝐮 𝟐𝟎𝟐𝟓 𝐢𝐡𝐚 𝐄𝐧𝐬𝐢𝐧𝐮 𝐒𝐞𝐤𝐮𝐧𝐝á𝐫𝐢𝐚 𝐆𝐞𝐫á𝐥 𝐀𝐢𝐥𝐞𝐮 𝐌𝐚𝐥𝐞𝐫𝐞.

20 October 2025

𝐏𝐀𝐌 𝐎𝐟𝐢𝐬𝐢𝐚𝐥𝐦𝐞𝐧𝐭𝐞 𝐇𝐚𝐥𝐚’𝐨 𝐀𝐛𝐞𝐫𝐭𝐮𝐫𝐚 𝐛𝐚 𝐄𝐱𝐚𝐦𝐞 𝐍𝐚𝐬𝐢𝐨𝐧á𝐥 𝐋𝐞𝐭𝐢𝐯𝐮 𝟐𝟎𝟐𝟓 𝐢𝐡𝐚 𝐄𝐧𝐬𝐢𝐧𝐮 𝐒𝐞𝐤𝐮𝐧𝐝á𝐫𝐢𝐚 𝐆𝐞𝐫á𝐥 𝐀𝐢𝐥𝐞𝐮 𝐌𝐚𝐥𝐞𝐫𝐞.
Aileu, 20 Outubru 2025.
Iha sesaun abertura husi PAM-Aileu “𝐄𝐱𝐞𝐥é𝐧𝐬𝐢𝐚 𝐉𝐨ã𝐨 𝐁𝐨𝐬𝐜𝐨 𝐝𝐨𝐬 𝐒𝐚𝐧𝐭𝐨𝐬” enkoraza alin estudante sira atu esforsu a’an estuda maka’as no hatudu mós hahalok diak, pasu investimentu ida ba futuru “era ida agora ne’e ita iha ona dizitalizasaun, presija imi-nia pensamentu no hanoin diak sira hodi kontribui ba rai ida ne’e. Ita konsiente povu Aileu ne’e maioria moris ho agrikultura, atu dignifika inan/aman sira nia sakrifísiu maka presija imi-nia haraik a’an no esforsu maka’as. Futuru imi-nian sei do’ok, kontinua aprende tanba tinan 5 ou 10 mai ita la hatene saida mak akontese, nune’e prepara aan ba rai ida ne’e presija ema matenek ho kualidade diak”.
Lider máximu iha Munisípiu ne’e subliña, ezijénsia prepara aan ida ne’e tanba, agora dadaun ita iha hela prosesu ida avaliasaun kondisaun mínimu ba implementasaun desentralizasaun no podér lokál, iha loron 26 fulan Outubru mós Timor-Leste sai membru permanente ba ASEAN. Buat hirak ne’e hotu, ita presija rekursus humanus katak, ema ho kualidade diak. Tan ne’e esforsu aan no kontinuasaun eskola hodi finaliza estudu iha banku universitáriu, rai ne’e presija imi.
=========
Total estudante husi banku EBC, Ensinu Rekorente, ESG no ESTV ne’ebé lokaliza iha Postu Administrativu 4 iha Munisípiu Aileu ba loron ohin hala’o Exame Nasionál ne’e mak hanesan:
01. Ensinu Báziku 3⁰ Ciclo – EBC ba klase 9⁰ ano: totál estudante 1027 “Rihun-ida rua-nulu resin-hitu”;
02. Ensinu Rekorente ba faze da-5 “9⁰ ano”: totál estudante 72 “Hitu-nulu resin-rua”;
03. Ensinu Sekundária Gerál – ESG ba klase 12⁰ ano: totál estudante 1101 “Rihun-ida atus-ida, ida”; no
04. Eskola Sekundária Tékniku Vokasionál – ESTV ba klase 12⁰ ano: totál estudante 33 “Tolu-nulu resin-tolu”.
Entertantu totál estudante ESG Aileu Malere “ESGAM” ne’ebé ofisialmente PAM hala’o abertura exame nasionál reprezenta nível Munisípiu ba loron ohin nian hamutuk, estudante 327 “Atus-tolu rua-nulu resin-hitu”.
Seremónia ne’e akompaña direita husi Diretóra Servisu Munisipál Edukasaun, II Komandante PNTL Aileu, Diretor ESGAM ho Professór/a sira.
𝐏𝐀𝐌 𝐏𝐚𝐫𝐭𝐢𝐬𝐢𝐩𝐚 𝐢𝐡𝐚 𝐏𝐫𝐨𝐠𝐫𝐚𝐦𝐚 𝐓𝐀𝐋𝐊-𝐒𝐇𝐎𝐖 𝐡𝐨 𝐭𝐞𝐦𝐚 “𝘏𝘈𝘒𝘉𝘌𝘚𝘐𝘒 𝘐𝘏𝘈 𝘗𝘖𝘝𝘜 𝘕𝘐𝘈 𝘓𝘌𝘌𝘛”.
Ho fonte prinsipál sira mak, Sekretáriu Estadu Komunikasaun Sosiál “𝐄𝐱𝐞𝐥é𝐧𝐬𝐢𝐚 𝐄𝐱𝐩𝐞𝐝𝐢𝐭𝐨 𝐋𝐨𝐫𝐨 𝐃𝐢𝐚𝐬 𝐗𝐢𝐦𝐞𝐧𝐞𝐬” hamutuk ho Prezidente Autoridade Munisípiu Aileu “𝐄𝐱𝐞𝐥é𝐧𝐬𝐢𝐚 𝐉𝐨ã𝐨 𝐁𝐨𝐬𝐜𝐨 𝐝𝐨𝐬 𝐒𝐚𝐧𝐭𝐨𝐬”,
Prezidente Autoridade Munisípiu Manufahi “𝐄𝐱𝐞𝐥é𝐧𝐬𝐢𝐚 𝐋𝐮í𝐬 𝐌𝐚𝐫ç𝐚𝐥 𝐝𝐚 𝐂𝐨𝐬𝐭𝐚 𝐓𝐚𝐯𝐚𝐫𝐞𝐬”, Prezidente Autoridade Munisípiu Covalima “𝐄𝐱𝐞𝐥é𝐧𝐬𝐢𝐚 𝐌𝐢𝐠𝐮𝐞𝐥 𝐀. 𝐂𝐚𝐫𝐝𝐨𝐬𝐨” no Reprezentante Prezidente Autoridade Munisípiu Ainaro liu-hosi Sekretáriu Munisipál ba Asuntu Administrasaun no Finansas “𝐒𝐫. 𝐑𝐮𝐢𝐯𝐨 𝐁𝐚𝐫𝐨𝐨𝐬 𝐌𝐚𝐠𝐧𝐨”.
Ohin loron segunda-feira 13 Outubru 2025 ba programa “TATOLI HAKBESIK” ne’e, Autoridade Munisipál sira aprezenta perspetiva kona-ba “𝐏𝐫𝐞𝐩𝐚𝐫𝐚𝐭𝐢𝐯𝐮 𝐛𝐚 𝐢𝐦𝐩𝐥𝐞𝐦𝐞𝐧𝐭𝐚𝐬𝐚𝐮𝐧 𝐏𝐨𝐥í𝐭𝐢𝐤𝐚 𝐃𝐞𝐬𝐞𝐧𝐭𝐫𝐚𝐥𝐢𝐳𝐚𝐬𝐚𝐮𝐧 𝐀𝐝𝐦𝐢𝐧𝐢𝐬𝐭𝐫𝐚𝐭𝐢𝐯𝐮 𝐧𝐨 𝐏𝐨𝐝é𝐫 𝐋𝐨𝐤á𝐥”.
Inisiativa hala’o eventu ne’e nu’udar programa televizivu husi Ajénsia Notisioza Timor-Leste, TATOLI,I.P atu hakbesik aan ba povu hodi kobre dezafiu no oportunidade sira ba implementasaun podér lokál.
Entertantu Programa TALK-SHOW ne’ebé hala’o iha salaun Pouzada Maubisse ne’e, organiza husi TATOLI, I.P, serbisu hamutuk ho Administradór Postu Administrativu Maubisse no hetan apoia husi AQUAFU Company, East Timor Trading Group no TELEKOMCEL.
Hakarak informa hela ba povu Aileu relasiona ho mudansa oráriu ba atendimentu dokumentu sira hanesan; Bilete Identidade, Passaporte no Rejistu Kriminal, iha Balkaun Úniku Munisípiu Aileu nian.
Ita iha mudansa ba oráriu atendimentu prosesa dokumentu sira bajeia mós ba oráriu husi Diresaun Jerál ba Servisu Rejistu no Notariadu nian.
Oráriu sira bele akompaña dokumentu aneksu iha 👇 ne’e, obrigadu.
Aileu; Segunda-feira, 13 Outubru 2025.
Aileu, 02 Outubro 2025. Reprezentante DG-Dezenvolvimentu Lokál liuhosi DNADM “𝐒𝐫. 𝐉𝐚𝐧𝐮á𝐫𝐢𝐨 𝐌𝐚𝐠𝐚𝐥𝐡ã𝐞𝐬” hamutuk ho Sekretária ba Asuntu PIDI “𝐒𝐫𝐚. 𝐕𝐢𝐜𝐭ó𝐫𝐢𝐚 𝐌𝐞𝐬𝐪𝐮𝐢𝐭𝐚 𝐝𝐨 𝐑ê𝐠𝐨”, kinta ohin, akompaña PAM “𝐄𝐱𝐞𝐥é𝐧𝐬𝐢𝐚 𝐉𝐨ã𝐨 𝐁𝐨𝐬𝐜𝐨 𝐝𝐨𝐬 𝐒𝐚𝐧𝐭𝐨𝐬”, hodi hala’o abertura ba sorumutu konsultasaun públiku ba ezbosu Planu Dezenvolvimentu Munisipál-PDM hamutuk ho Dirijentes no maluk Aileu-oan hotu “Intelektuál Aileu-oan sira”, iha salaun Timor-klaran Postu Aileu-Villa.
Agradese ba entidade hotu nia partisipasaun, durante ne’e ita nunka tuur hamutuk “Intelektuál Aileu-oan balu iha nasionál” hodi diskute planu Munisípiu nian. Ohin ita presija imi-nia ideia diak oinsá mak bele dezenvolve iha parte hotu-hotu husi pilar importante ne’ebé define ona. Dehan PAM.
“Governu bele troka governu, maibé ideia ne’ebé ita tau hamutuk ona, governu foun ida maka mai mós nia sei labele muda, tanba ida ne’e ezijénsia husi kraik ou baze mak mai”.
Nune’e, hau husu Ita-boot sira-nia pro-ativu hodi haree hamutuk ezbosu ba PDM nian, ida ne’ebé mak diak ona ita mantein no ida ne’ebé mak seidauk diak presija ita tau hanoin hamutuk hodi bele mellora diak liu tan. Dehan Exelénsia João Bosco âmbitu hala’o abertura ba sorumutu konsultasaun públiku ba ezbosu PDM tinan 2026-2030 iha salaun Timor-klaran.
Konsultasaun ba ezbosu PDM ne’e atu define metas, prioridade no asaun ne’ebé implementa hodi promove dezenvolvimentu sosio-ekonómiku no sustentável iha área jurídika Autoridade Munisipál nian. Dokumentu nemós kontempla estratéjia no asaun nesesáriu, nu’udar propózitu ida ne’ebé Servisu Munisipál sira bele alkansa iha tinan lima (5) oin mai, hahú husi 2026-2030.
Âmbitu sorumutu dahuluk ba diskute ezbosu PDM ne’e, partisipante sira hala’o diskusaun liuhosi meza redonda hodi kontribui ideia konstrutivu sira ba pilar importante sira hanesan;
𝟎𝟏. 𝐏𝐢𝐥𝐚𝐫 𝐃𝐞𝐳𝐞𝐧𝐯𝐨𝐥𝐯𝐢𝐦𝐞𝐧𝐭𝐮 𝐊𝐚𝐩𝐢𝐭á𝐥 𝐒𝐨𝐬𝐢á𝐥:
》Edukasaun, Formasaun/Treinamentu;
》Dezenvolvimentu Juventude no Desportu;
》Dezenvolvimentu Saúde;
》Inkluzaun Sosiál no Igualdade Jéneru;
》Meiu Ambiente; no
》Kultura no Eransa/Patrimóniu.
𝟎𝟐. 𝐏𝐢𝐥𝐚𝐫 𝐃𝐞𝐳𝐞𝐧𝐯𝐨𝐥𝐯𝐢𝐦𝐞𝐧𝐭𝐮 𝐛𝐚 𝐈𝐧𝐟𝐫𝐚𝐞𝐬𝐭𝐫𝐮𝐭𝐮𝐫𝐚 𝐁á𝐳𝐢𝐤𝐚:
》Estradas, Pontes no Kontrolu Seias;
》Bee-moos no Saneamentu;
》Eletrisidade;
》Transporte Terrestre; no
》Telekomunikasaun.
𝟎𝟑. 𝐏𝐢𝐥á𝐫 𝐃𝐞𝐳𝐞𝐧𝐯𝐨𝐥𝐯𝐢𝐦𝐞𝐧𝐭𝐮 𝐛𝐚 𝐄𝐤𝐨𝐧ó𝐦𝐢𝐚:
》Dezenvolvimentu Rurál;
》Dezenvolvimentu Agrikultura, Peska, Pekuária no Floresta;
》Turízmu;
》Komérsiu no Indústria;
》Investimentu Setór Privadu; no
》Setór Kooperativa.
=========
Entertantu Autoridade mós sei kontinua realiza konsulta públiku ba faze daruak nian ho entidade hotu iha Aileu hodi diskute klean liu tan ba ezbosu PDM ne’e, molok enkamiña ba Ministériu Administrasaun Estatal, kontinua ba hetan aprovasaun final iha Konsellu Ministru. Hafoin aprovasaun, Autoridade Munisipál sei prodúz sai ba manuál hodi destribui ba Postu, Suku no entidade hotu atu bele akompaña lalaok dezenvolvimentu iha Aileu.
Sorumutu ne’e partisipa husi Diretores Servisus Munisipais, Delegasaun Territoriais, Administrador Postu sira, Autoridade Komunitária, Veteranus, Prezidente CCITL Aileu no Intelektuál Aileu-oan sira iha Nasionál no Munisípiu.
Aileu, 01 Outubro 2025. Diretor Nasionál ba Apoiu Administrasaun Suku-DNAAS “𝗦𝗿. 𝗖𝗲𝗹𝗲𝘀𝘁𝗶𝗻𝗼 𝗠𝗮𝗿𝗾𝘂𝗲𝘀” hamutuk ho Diretor Servisu Munisipál ONG no Diretor Servisu Munisipál Rekursu Humanu, kuarta ohin, akompaña reprezentante PAM liuhosi Sekretáriu Munisipál ba Asuntu Administrasaun no Finansas “𝐒𝐫. 𝐉𝐨𝐬é 𝐕𝐢𝐜𝐞𝐧𝐭𝐞 𝐕𝐢𝐥𝐚𝐧𝐨𝐯𝐚”, hodi hala’o abertura ba formasaun espesífiku kona-ba livru administrasaun suku 18 nomós programa SIIGSA, direita ba Ofisiál Apoiu Administrasaun Suku sira husi Postu Administrativu Laulara no Postu Administrativu Remexiu.
Importánsia husi livru 18 mak hanesan atu uniformiza administrasaun suku iha territóriu, atu fasilita lideransa komunitária sira nia atendementu ba populasaun iha nivél suku no atu rejistu informasaun sira iha suku laran.
Tuir lei-númeru 9/2016, 8 Juñu artigu 23 ko’alia kona-ba kompeténsia xefe suku iha aliña kona-ba elaborasaun no ezekusaun planu dezenvolvimentu komunitária, signifika atu halo planu anuál ne’ebé di’ak normal ne’e presiza dadus ne’ebé kredível no atuál. Ho nune’e Ministériu Administrasaun Estatal liuhosi Diresaun Nasionál Apoiu Administrasaun Suku estabelese livru administrasaun iha suku sira.
Livru Administrasaun Suku fahe ba grupu tolu mak hanesan, livru administrasaun suku hahú A1 to’o A11, Livru administrasaun populasaun BI to’o B5 no livru administrasaun dezenvolvimentu C1-C2.
#. Funsaun husi Livru Administrasaun Suku A1 to’o A11 mak hanesan: livru A1 kona-ba livru desizaun konsellu suku, A2 livru desizaun suku, A3 livru infertáriu suku, A4 livru ajenda karta sai, A5 livru ajenda karta tama, A6 livru espedisaun, A7 livru lideransa komunitária, A8 lista prezensa, A9 livru minutas enkontru, A10 livru rejistu keixa suku no A11 livru neʼebé atu rejista bainaka.
#. Aleinde ne’e funsaun livru administrasaun populasaun BI to’o B5 mak hanesan: livru B1 livru neʼebé mak atu rejistu populasaun, B2 livru rejistu populasaun temporáriu, B3 livru rejistu mudansa populasaun, livru B4 livru dadus rekapitulasaun populasaun no livru B5 livru rejistu uma-kain; no ikus
#. Livru Administrasaun Dezenvolvimentu Suku kompostu husi livru C1 no C2. Livru C1 ne’e livru ne’ebé atu halo rejistu projetu sira no livru C2 ne’e atu halo rejistu ba atividade sira iha suku sira.
Hafoin ofisiál sira iha ona koñesimentu ba prienximentu livru ne’e, sira sei dijitaliza fali dadus manuál sira ba iha Sistema Integradu Informasaun Jestaun Dadus Suku no Aldeia (SIIGSA).
Entertantu formasaun refere sei hala’o durante loron 2, hahú husi loron kuarta too kinta-feira iha salaun II AMA.
Aileu, 30/Setembru/2025. PAM-Aileu “𝐄𝐱𝐞𝐥é𝐧𝐬𝐢𝐚 𝐉𝐨ã𝐨 𝐁𝐨𝐬𝐜𝐨 𝐒𝐚𝐧𝐭𝐨𝐬” hamutuk ho Diretor Servisu Munisipál PDIM, Diretor Obras Públikas Aileu, Administrador Postu Aileu-Villa ho Lequidoe, Koordenadór UNDP iha Aileu no Autoridade Komunitária husi Fatubosa, tersa ohin iha salaun I AMA, akompaña direita enjinériu kompañia sira ninia aprezentasaun ba progresu fíziku husi Projetu PDIM 6 ba tinan 2025 no Projetu 2 husi parseria UNDP ba tinan 2024 – 2025 iha Munisípiu Aileu.
#. Aprezentasaun progresu fíziku ba projetu PDIM 6 tinan 2025 nian, iha fulan Setembru:
01. Projetu ho Kategoria B “𝗥𝗲𝗮𝗯𝗶𝗹𝗶𝘁𝗮𝘀𝗮𝘂𝗻 𝗜𝗿𝗶𝗴𝗮𝘀𝗮𝘂𝗻 𝗻𝗼 𝗕𝗮𝗿𝗮𝗷é𝗻 𝗣𝗿𝗼𝘁𝗲𝘀𝗮𝘂𝗻 𝟳𝟬𝟬𝗠 𝗯𝗮 𝗡𝗮𝘁𝗮𝗿 𝗔𝘀𝗹𝗶𝗺𝗵𝗮𝘁𝗶”; responsável husi kompañia Quivan Unipessoal, Lda ho progresu fíziku iha fulan Setembru atinje: 60.91%
02. Projetu ho Kategoria A “𝗞𝗼𝗻𝘀𝘁𝗿𝘂𝘀𝗮𝘂𝗻 𝗕𝗮𝗿𝗲𝗶𝗿𝗮 𝗦𝗮𝘁𝗮𝗻 𝗠𝗼𝘁𝗮 𝗯𝗮 𝗘𝘀𝗸𝗼𝗹𝗮, 𝗠𝗲𝗿𝗸𝗮𝗱𝘂 𝗻𝗼 𝗞𝗼𝗺𝘂𝗻𝗶𝗱𝗮𝗱𝗲 𝗕𝗮𝗶𝗿𝘂 𝗟𝗼𝗸𝗺𝗮𝗶𝗹𝘂𝗹𝘂 / 𝗣𝗼𝘀𝘁𝘂 𝗥𝗲𝗺𝗲𝘅𝗶𝘂”; responsável husi kompañia Kuilelo Unipessoal Lda ho progresu fíziku iha fulan Setembru atinje: 38.54%
03. 𝗞𝗼𝗻𝘀𝘁𝗿𝘂𝘀𝗮𝘂𝗻 𝗣𝗼𝘀𝘁𝘂 𝗦𝗮ú𝗱𝗲 𝗶𝗵𝗮 𝗦𝗲𝗹𝗼𝗶-𝗞𝗿𝗮𝗶𝗸; responsável husi kompañia Mirol Raefusa Unipessoal, Lda ho progresu fíziku iha fulan Setembru atinje: 37.50%
04. 𝗞𝗼𝗻𝘀𝘁𝗿𝘂𝘀𝗮𝘂𝗻 𝗕𝗮𝗿𝗲𝗶𝗿𝗮 𝗦𝗮𝘁𝗮𝗻 𝗥𝗮𝗶 𝗯𝗮 𝗘𝗱𝗶𝗳í𝘀𝗶𝘂 𝗔𝗣𝗔 𝗟𝗲𝗾𝘂𝗶𝗱𝗼𝗲; responsável husi kompañia NorthlandMasha Unipessoal, Lda ho progresu fíziku iha fulan Setembru atinje: 80.00%
05. 𝗞𝗼𝗻𝘀𝘁𝗿𝘂𝘀𝗮𝘂𝗻 𝗣𝗼𝘀𝘁𝘂 𝗦𝗮ú𝗱𝗲 𝗶𝗵𝗮 𝗕𝗼𝗸𝗼𝗹𝗲𝗹𝗼; responsável husi kompañia Anosel Unipessoal, Lda ho progresu fíziku iha fulan Setembru atinje: 58.49%
06. 𝗞𝗼𝗻𝘀𝘁𝗿𝘂𝘀𝗮𝘂𝗻 𝗧𝘂𝗿í𝘇𝗺𝘂 𝗕𝗲’𝗲-𝗠𝗮𝗻𝗮𝘀 𝗙𝗮𝘁𝘂𝗿𝗶𝗹𝗮𝘂; responsável husi kompañia Fitun Foun Unipessoal, Lda ho progresu fíziku iha fulan Setembru atinje: 51.55%
#. Aprezentasaun progresu fíziku ba projetu 2 UNDP nian husi 2024-2025, iha fulan Setembru:
01. 𝗥𝗲𝗮𝗯𝗶𝗹𝗶𝘁𝗮𝘀𝗮𝘂𝗻 𝗘𝘀𝘁𝗿𝗮𝗱𝗮 𝗛𝗹𝗮𝗹𝗺𝗲𝘁𝗮-𝗧𝗮𝗯𝘂𝗹𝗮𝘀𝗶 𝗵𝗼 𝗗𝗶𝘀𝘁𝗮𝗻𝘀𝗶𝗮 𝟯+𝟮𝟯𝟮 𝗸𝗺; responsável husi kompañia Mortiles Lda ho progresu fíziku iha fulan Setembru atinje: 54.00%
02. 𝗥𝗲𝗮𝗯𝗶𝗹𝗶𝘁𝗮𝘀𝗮𝘂𝗻 𝗘𝘀𝘁𝗿𝗮𝗱𝗮 𝗟𝗲𝗸𝗶𝗹𝗮𝘂𝗸𝗮𝗻𝗮 𝗯𝗮 𝗛𝗼𝗵𝗼𝗹𝗲𝘁𝗲 “𝗙𝗮𝘁𝘂𝗯𝗼𝘀𝗮”; responsável husi kompañia Miglen Unipessoal, Lda ho progresu fíziku iha fulan Setembru atinje: 32.00%
=========
Entertantu progresu fíziku sira kada fulan kontinua hala’o aprezentasaun, nune’e projetu sira bele finaliza tuir tempu ne’ebé determina ona iha kontratu.
Sorumutu ne’e akompaña mós husi Enjinériu PDIM sira.

Aileu, 12/Setembru/2025. PAM-Aileu “𝐄𝐱𝐞𝐥é𝐧𝐬𝐢𝐚 𝐉𝐨ã𝐨 𝐁𝐨𝐬𝐜𝐨 𝐝𝐨𝐬 𝐒𝐚𝐧𝐭𝐨𝐬”, sexta ohin, hala’o monitorizasaun ba projetu PDIM tinan 2025 ba konstrusaun Postu Saúde iha Suku Seloi-kraik, Postu Administrativu Aileu-Villa no Munisípiu Aileu.

Projetu ne’e responsabiliza husi kompañia Mirol Raefusa, no progresu fíziku ne’ebé asesu husi enjinériu sira iha:

☆Fulan Jullu; 16.08%.

☆Fulan Agostu; 23.04%

Hafoin semana dahikus husi fulan Setembru ida ne’e, kompañia sira sei relata hikas progresu fíziku ba Autoridade Munisipál, tuir progresu ne’ebé hatudu iha terenu.

Iha monitorizasaun ne’e akompaña direita husi Enjinériu PDIM, Funsionáriu Obras Públikas Aileu no inklui Diretor SM Agrikultura ho Funsionáriu sira.

#remata

Aileu, 10/Setembru/2025. PAM-Aileu “𝐄𝐱𝐞𝐥é𝐧𝐬𝐢𝐚 𝐉𝐨ã𝐨 𝐁𝐨𝐬𝐜𝐨 𝐝𝐨𝐬 𝐒𝐚𝐧𝐭𝐨𝐬”, kuarta ohin, ho ninia monitorizasaun ida ne’e atu observa direita projetu reabilitasaun ba estrada ne’ebé responsável husi kompañia Mortiles Lda.

Progresu fíziku ba projetu ne’e iha:

☆Fulan Jullu atinje 50%

☆Fulan Agostu atinje 52% no ohin

☆Loron 10 fulan Setembru, enjinériu kompañia informa ba PAM katak, progresu fíziku agora dadaun ho ninia pursentu sa’e ona ba 54% [porsentu lima-nulu resin-haat].

Tamba projetu ne’e hahú kedas husi tinan 2024, no agora sei iha ninia kontinuidade iha tinan 2025 nian, PAM husu ba enjinériu no Diretor kompañia atu aumenta forsa traballu “traballadór”, hodi bele aselera lalais projetu ne’ebé lao kleur ona.

Tempu hanesan “𝐄𝐱𝐞𝐥é𝐧𝐬𝐢𝐚 𝐉𝐨ã𝐨 𝐁𝐨𝐬𝐜𝐨 𝐝𝐨𝐬 𝐒𝐚𝐧𝐭𝐨𝐬” mós husu ba traballadór sira atu servisu ho responsabilidade no kontrolu hamutuk atu garante projetu ne’e nia kualidade, tanba bainhira projetu ne’e finaliza, imi mak sei sai nain no benefísia direita ba imi no komunidade en-jerál.

#remata.

#mediagatpama2025.

Aileu-Aslimhati, 10/Setembru/2025. PAM-Aileu “𝐄𝐱𝐞𝐥é𝐧𝐬𝐢𝐚 𝐉𝐨ã𝐨 𝐁𝐨𝐬𝐜𝐨 𝐝𝐨𝐬 𝐒𝐚𝐧𝐭𝐨𝐬”, kuarta ohin, hala’o monitorizasaun ba projetu PDIM tinan 2025 ba reabilitasaun irigasaun no barajén protesaun ho distánsia 700 metru ba natar komunidade iha Aslimhati.

Iha loron 28/Agostu/2025, enjinériu husi kompañia Quivan Unipessoal, Lda mai halo aprezentasaun ba progresu fíziku husi fulan Jullu-Agostu ho ninia atinjimentu:

☆Fulan Jullu; 35.71%

☆Fulan Agostu; 46.27%, nune’e ohin

☆Loron 10 fulan Setembru, enjinériu kompañia informa ba PAM katak, progresu fíziku agora dadaun ho ninia pursentu sa’e ona ba 48.27% [porsentu haat nulu resin ualu pontu rua-nulu resin-hitu].

Haree ba porsentu ne’e, PAM husu ba enjinériu ho Diretor kompañia Quivan atu aumenta traballadór, nune’e bele aselera projetu ne’e bele lao ho lais no kualidade diak, tanba tuir tempu kontratu, projetu ne’e tenki finaliza iha fulan Novembru nia laran.

#remata.

#mediagatpama2025.

Aileu, 08/Setembru/2025. Prezidente Autoridade Munisípiu Aileu “𝗘𝘅𝗲𝗹é𝗻𝘀𝗶𝗮 𝗝𝗼ã𝗼 𝗕𝗼𝘀𝗰𝗼 𝗱𝗼𝘀 𝗦𝗮𝗻𝘁𝗼𝘀” segunda ohin sai hanesan Prezidente Konsellu Konsultivu Munisipál-KKM, hodi lidera enkontru KKM extra-ordináriu ba faze daruak nian, ne’ebé akompaña direita husi Vise KKM nain-3, iha salaun Timor-Klaran Aileu.
Enkontru ba loron ohin nian membru KKM sira, kompostu husi Autoridade Komunitária husi Suku 35, Konviksaun Relijioza, Reprezentante Juventude, Reprezentante FADA, Reprezentante Partidu Polítiku sira no Reprezentante Veteranus, hala’o diskusaun ho hanoin konstrutivu ba PDM no Ezbosu PDM nian.
Sesaun abertura husi Prezidente KKM konsiente enkontru ne’e importante tebes, nune’e nia husu ba membru sira atu tau importánsia ho hanoin hamutuk hodi mellora no dezenvolve diak liu tan ezbosu refere, tanba ezbosu ne’e rasik estabelese iha tinan 2024, dezenvolve iha tinan 2025, mellora iha tinan 2026, mellora ho regulamentu iha tinan 2027, dezenvolve no melloramentu iha tinan 2028 no rezultadu sira sei hatudu iha tinan 2029-2030. Hateten Prezidente KKM.
Ezbosu ne’e kompostu husi Pilár; 4 no Sub-pilár; 20, hanesan;
𝟎𝟏. 𝐏𝐢𝐥𝐚𝐫 𝐃𝐞𝐳𝐞𝐧𝐯𝐨𝐥𝐯𝐢𝐦𝐞𝐧𝐭𝐮 𝐊𝐚𝐩𝐢𝐭á𝐥 𝐒𝐨𝐬𝐢á𝐥:
》Edukasaun, Formasaun/Treinamentu;
》Dezenvolvimentu Juventude no Desportu;
》Dezenvolvimentu Saúde;
》Inkluzaun Sosiálno Igualdade Jéneru;
》Meiu Ambiente; no
》Kultura no Eransa/Patrimóniu.
𝟎𝟐. 𝐏𝐢𝐥𝐚𝐫 𝐃𝐞𝐳𝐞𝐧𝐯𝐨𝐥𝐯𝐢𝐦𝐞𝐧𝐭𝐮 𝐛𝐚 𝐈𝐧𝐟𝐫𝐚𝐞𝐬𝐭𝐫𝐮𝐭𝐮𝐫𝐚 𝐁á𝐳𝐢𝐤𝐚:
》Estradas, Pontes no Kontrolu Seias;
》Bee-moos no Saneamentu;
》Eletrisidade;
》Transporte Terrestre; no
》Telekomunikasaun.
𝟎𝟑. 𝐏𝐢𝐥á𝐫 𝐃𝐞𝐳𝐞𝐧𝐯𝐨𝐥𝐯𝐢𝐦𝐞𝐧𝐭𝐮 𝐛𝐚 𝐄𝐤𝐨𝐧ó𝐦𝐢𝐚:
》Dezenvolvimentu Rurál;
》Dezenvolvimentu Agrikultura, Peska, Pekuária no Floresta;
》Turízmu;
》Komérsiu no Indústria;
》Investimentu Setór Privadu; no
》Setór Kooperativa.
𝟎𝟒. 𝐊𝐚𝐩𝐢𝐭á𝐥 𝐃𝐞𝐳𝐞𝐧𝐯𝐨𝐥𝐯𝐢𝐦𝐞𝐧𝐭𝐮 𝐈𝐧𝐬𝐭𝐢𝐭𝐮𝐬𝐢𝐨𝐧á𝐥:
》Padraun Institusionál Governasaun Lokál;
》Jestaun Rekursu Humanu Governu Lokál;
》Sistema no Prosedimentu; no Administrativu Governu Lokál.
=========
Okaziaun ne’e kontinua ho aprezentasaun no diskusaun reflete ba ajenda úniku hanesan:
#. Planu Dezenvolvimentu Munisipál-PDM (Diskute Símbolu Aileu “𝐀𝐢-𝐤𝐥𝐞𝐮𝐤 𝐡𝐚𝐭𝐮𝐮𝐫 𝐢𝐡𝐚 𝐦𝐚𝐩𝐚 𝐀𝐢𝐥𝐞𝐮 𝐧𝐢𝐚 𝐥𝐞𝐭𝐞𝐧” no Lema Aileu “𝐌𝐚 𝐈𝐭 𝐅𝐮𝐭 𝐓𝐥𝐨 𝐈𝐭 𝐑𝐚𝐞𝐧 𝐀𝐢𝐥𝐞𝐮𝐧”, membru maioria fo votus afavor ba símbolu no lema ne’ebé aprezenta, no futuru Autoridade Munisipál, Postu to’o Suku sei utiliza símbolu no lema ne’ebé deside hamutuk ona. Tempu hanesan foká kedas ba,
#. Matrix ou Ezbosu Planu Dezenvolvimentu Munisipál-PDM Aileu nian husi tinan 2025-2030″. Rezultadu husi diskusaun ne’e maka membru sira vota,
Afavor : 30
Kontra: 0
Abstensaun: 0
=========
Ezbosu ne’ebé ho maioria aprova ona iha KKM ne’e, Autoridade sei hala’o konsulta públiku, depois enkamiña ba MAE no sei hetan aprovasaun final iha Konsellu Ministru, hafoin Autoridade Munisipál sei prodúz sai ba manuál hodi destribui ba Postu no Suku sira iha Munisípiu Aileu.
=========
Sesaun enseramentu Prezidente KKM agradese tebes ba membru hotu nia pasiénsia hodi diskute ona PDM ba tinan 5 nian, no Nai nafatin haraik bensaun no akompaña membru hotu atu fila ba uma ho diak.
Enkontru ne’e partisipa husi Rep. Diretor Jerál ba Dezenvolvimentu Lokál, APA husi Postu 4, Rep. Komandante PNTL Munisípiu Aileu, Diretor Servisu Munisipál, Delegasaun Territoriál no Funsionáriu Apoiu Tékniku sira.

© 2025 Administration Municipality of Aileu